80 lat temu, w listopadzie 1942 r.  dla mieszkańców naszego regionu rozpoczął się najtragiczniejszy okres w dziejach II wojny światowej. Niemcy przystąpili do realizacji Generalnego Planu Wschodniego, w którym Zamojszczyzna została przeznaczona na tereny osiedleńcze dla kolonistów niemieckich.

12 listopada 1942 r. Heinrich Himmler, komisarz Rzeszy do spraw umacniania niemczyzny, wydał rozporządzenie nr 17c, w którym uznał Zamojszczyznę za pierwszy obszar osadniczy.  Akcja wysiedleńcza rozpoczęła się w nocy  z 27/28 listopada 1942 r. wysiedleniem wsi Skierbieszów        i okolicznych terenów. Całością kierował szef SS i Policji w dystrykcie lubelskim Odilo Globocnik. W pierwszym etapie, do marca 1943 r. Niemcy wysiedlili 116 wsi z powiatów biłgorajskiego, tomaszowskiego, hrubieszowskiego i zamojskiego. Drugi etap rozpoczął się latem 1943 r. jako akcja pacyfikacyjno – wysiedleńcza „Werwolf”, prowadzona w bardzo brutalny sposób.  Ogółem od listopada 1942 r. do sierpnia 1943 r. deportowano około 110 tys. ludności polskiej  z 297 wiosek. Ludność kierowano do obozów przejściowych w Zamościu i Zwierzyńcu, a po selekcji do pracy przymusowej w Niemczech lub obozów koncentracyjnych. Szczególnie okrutny los spotkał dzieci, określane dziś mianem „Dzieci Zamojszczyzny”. Przyjmuje się, że z 30 tys. dzieci odebranych rodzicom ok. 10 tys. straciło życie bądź zaginęło, a ok. 4,5 tys. przeznaczono do germanizacji.

W obronie ludności cywilnej wystąpili żołnierze, głównie Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Bitwy partyzanckie m.in. pod Wojdą, Zaborecznem i Różą oraz wiele innych akcji zbrojnych przekonały Niemców, że mają do czynienia z powstaniem zamojskim.  Był to drugi co do wielkości po powstaniu warszawskim oraz największy pod względem terytorialnym akt zorganizowanego oporu Polaków. Niemcy pod wrażeniem skali tego oporu i pogarszającej się sytuacji na froncie wschodnim, w połowie 1943 r., zrezygnowali z dalszego prowadzenia akcji pacyfikacyjnej.

Serdecznie zachęcamy do udziału w uroczystych obchodach 80. rocznicy wysiedleń mieszkańców Zamojszczyzny, które odbędą się w dniach 26 – 28.11.2022 r., w Skierbieszowie i Zamościu, pod Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.