80 lat temu, 1 sierpnia 1944 r., o godzinie 17.00, żołnierze Armii Krajowej stanęli naprzeciw niemieckiego okupanta do boju o wyzwolenie Warszawy. Zryw ten miał być częścią ostatecznej walki o wolną Polskę i zapewnić przedstawicielom Polskiego Państwa Podziemnego rolę gospodarza przed wkraczającą Armią Czerwoną.

Powstanie Warszawskie było największą akcją zbrojną podziemia w okupowanej Europie. Na rozkaz Komendanta Głównego AK gen. Tadeusza „Bora” Komorowskiego do walki stanęło ok. 40-50 tys. żołnierzy Armii Krajowej i innych organizacji konspiracyjnych. Przeciwko słabo uzbrojonym powstańcom, Niemcy rzucili do walki regularne formacje wojska, SS, policji, żandarmerii i oddziałów pomocniczych, wspomaganych przez ciężką artylerię i lotnictwo. Nadzieja na pomoc sojuszników okazała się złudna. Na rozkaz Stalina zatrzymano ofensywę Armii Czerwonej, a zrzuty dokonywane przez aliantów zachodnich były kroplą w morzu potrzeb. Po 63 dniach heroicznych zmagań, w nocy z 2 na 3 października 1944 r., dowództwo Armii Krajowej podpisało akt kapitulacji. Szacuje się, że podczas walk i rzezi dokonywanych przez oddziały niemieckie na ludności cywilnej, zginęło ok. 18 tys. powstańców oraz od 150 tys. do 200 tys. cywilnych mieszkańców miasta. Niemcy, w wyniku systematycznego wyburzania i nalotów, obrócili w gruzowisko 85% przedwojennej zabudowy Warszawy, a pozostałą wśród ruin ludność wypędzili z miasta. Do niewoli dostało się ok. 15 tys. żołnierzy, ok 50 tys. wywieziono do obozów koncentracyjnych, a 150 tys. na przymusowe roboty do Rzeszy.

Tegorocznym obchodom Narodowego Dnia Pamięci Powstania Warszawskiego, przyświeca hasło odzwierciedlające jego główną ideę „W jak wolność”. Powstanie Warszawskie stało się bowiem fundamentem wolnej Polski, a jego bohaterowie wzorem dla kolejnych pokoleń, walczących o suwerenną Rzeczpospolitą, w czasach zniewolenia komunistycznego. Sejm RP w uchwale przyjętej w 80. rocznicę wybuchu powstania wyraża przekonanie, że: „pamięć o bohaterach walczącej stolicy – mężczyznach, kobietach i dzieciach – jest obowiązkiem obecnego i przyszłych pokoleń obywatelek i obywateli wolnej Polski”.

Foto. Instytut Pamięci Narodowej